اعلاميه‌ جهاني‌ حقوق‌ كودك‌

مجمع‌ عمومي‌ سازمان‌ ملل‌متحد(24)
مصوب‌ 20 نوامبر 1959

نظر به‌ اينكه‌ اعضاي‌ ملل‌متحد در منشور ملل‌، اعتقاد خود را به‌ حقوق‌ اساسي‌ و منزلت‌ و ارزش‌ افراد بشر مجدداً تأكيد نموده‌ و جهت‌ پيشبرد رشد اجتماعي‌ بهبود شرايط‌ زندگي‌ در آزادي‌ گسترده‌تري‌ مصمم‌ گشته‌اند.

نظر به‌ اينكه‌ ملل‌ متحد در اعلاميه‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر تأكيد نموده‌اند كه‌ همه‌ افراد بدون‌ در نظر گرفتن‌ نژاد، رنگ‌، جنس‌، زبان‌، مذهب‌، عقايد سياسي‌ يا ساير عقايد، اصالت‌ اجتماعي‌ يا ملي‌، ثروت‌، تولد و يا ويژگيهاي‌ ديگر، مشمول‌ حقوق‌ و آزادي‌ توصيه‌ شده‌ در اعلاميه‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر مي‌باشد.

نظر به‌ اينكه‌ كودك‌ به‌ علت‌ عدم‌ تكامل‌ رشد بدني‌ و فكري‌، قبل‌ و بعد از تولد به‌ مراقبت‌ و توجه‌ خاص‌ كه‌ شامل‌ حمايت‌ قانوني‌ مناسب‌ مي‌باشد نيازمند است‌.

نظر به‌ اينكه‌ نياز به‌ چنين‌ مراقبت‌ و حمايت‌ خاص‌ در اعلاميه‌ ژنو حقوق‌ كودك‌ سال‌ 1924 آمده‌ است‌ و در اعلاميه‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر و در مرامنامه‌هاي‌ بنيادهاي‌ تخصصي‌ سازمانهاي‌ بين‌المللي‌ مربوط‌ به‌ رفاه‌ كودكان‌ به‌ رسميت‌ شناخته‌ شده‌ است‌.

بنابراين‌ مجمع‌ عمومي‌ سازمان‌ ملل‌:

اين‌ اعلاميه‌ حقوق‌ كودك‌ را با اين‌ هدف‌ كه‌ ايام‌ كودكي‌ توأم‌ با خوشبختي‌ بوده‌ و از حقوق‌ و آزاديهايي‌ كه‌ در پي‌ خواهد آمد به‌ خاطر خود و جامعه‌اش‌ بهره‌مند شود رسماً به‌ آگاهي‌ عموم‌ مي‌رساند و از پدران‌ و مادران‌ و زنان‌، مردان‌ به‌ عنوان‌ افراد جامعه‌، سازمان‌هاي‌ داوطلب‌، مقامات‌ محلي‌ و دولتها خواستار است‌ تا اين‌ حقوق‌ را به‌ رسميت‌ شناخته‌ و در جهت‌ رعايت‌ اين‌ حقوق‌ از طريق‌ قوانين‌ و ساير تمهيداتي‌ كه‌ به‌ تدريج‌ با توجه‌ به‌ اصول‌ زير تدبير مي‌گردند اهتمام‌ ورزند:

اصل‌ 1

كودك‌ بايد از كليه‌ حقوق‌ مندرج‌ در اين‌ اعلاميه‌ برخوردار شود. همه‌ كودكان‌ بدون‌ استثناء و تبعيض‌ و بدون‌ در نظر گرفتن‌ نژاد، رنگ‌، زبان‌، دين‌، عقايد سياسي‌ يا ساير عقايد، منشأ اجتماعي‌ يا ملي‌، ثروت‌، تولد و يا ويژگيهاي‌ فردي‌ ديگر يا خانوادگي‌ مشمول‌ اين‌ حقوق‌ مي‌شوند.

اصل‌ 2

كودك‌ بايد از حمايت‌ ويژه‌ برخوردار شود و امكانات‌ و وسايل‌ ضروري‌ جهت‌ پرورش‌ بدني‌، فكري‌، اخلاقي‌ و اجتماعي‌ وي‌ به‌ نحوي‌ سالم‌ و طبيعي‌ و در محيطي‌ آزاد و محترم‌ توسط‌ قانون‌ يا مراجع‌ ذيربط‌ در اختيار وي‌ قرار گيردو در وضع‌ قوانيني‌ بدين‌ منظور منافع‌ كودكان‌ بايد بالاترين‌ اولويت‌ را داشته‌ باشد.

اصل‌ 3

كودك‌ بايد از بدو تولد صاحب‌ اسم‌ و مليت‌ گردد.

اصل‌ 4

كودك‌ بايد از امنيت‌ اجتماعي‌ بهره‌مند گردد، در محيطي‌ سالم‌ پرورش‌ يابد و بدين‌ منظور كودكان‌ و مادران‌ بايد از مراقبت‌ و حمايت‌ خاص‌ كه‌ شامل‌ توجه‌ كافي‌ پيش‌ و بعد از تولد مي‌شود، بهره‌مند شود.

كودك‌ بايد امكان‌ برخورداري‌ از تغذيه‌، مسكن‌، تفريحات‌ و خدمات‌ پزشكي‌ مناسب‌ را داشته‌ باشد.

اصل‌ 5

كودكي‌ كه‌ از لحاظ‌ بدني‌، فكري‌ يا اجتماعي‌ معلول‌ است‌ بايد تحت‌ توجه‌ خاص‌، آموزش‌ و مراقبت‌ لازم‌ متناسب‌ با وضع‌ خاص‌ وي‌، قرار گيرد.

اصل‌ 6

كودك‌ جهت‌ پرورش‌ كامل‌ و متعادل‌ شخصيتش‌ نياز به‌ محبت‌ و تفاهم‌ دارد و بايد حتي‌الامكان‌ تحت‌ توجه‌ و سرپرستي‌ والدين‌ خود، و به‌ هر صورت‌ در فضائي‌ پرمحبت‌ در امنيت‌ اخلاقي‌، مادي‌، پرورش‌ يابد.

كودك‌ خردسال‌ را بجز در موارد استثنايي‌، نبايد از مادر جدا كرد. جامعه‌ و مقامات‌ اجتماعي‌ موظفند كه‌ نسبت‌ به‌ كودكان‌ بدون‌ خانواده‌ و كودكان‌ بي‌بضاعت‌ توجه‌ خاص‌ مبذول‌ دارند.

كمكهاي‌ نقدي‌ دولت‌ و ديگر تسهيلات‌ جهت‌ تأمين‌ و نگهداري‌ فرزندان‌ خانواده‌هاي‌ پرجمعيت‌ توصيه‌ مي‌شود.

اصل‌ 7

كودك‌ بايد از آموزش‌ رايگان‌ و اجباري‌، حداقل‌ در مدارج‌ ابتدائي‌ بهره‌مند گردد.

كودك‌ بايد از آموزشي‌ بهره‌مند شود كه‌ در جهت‌ پيشبرد و ازدياد فرهنگ‌ عمومي‌ او بوده‌ و چنان‌ سازنده‌ باشد كه‌ در شرايط‌ مساوي‌ بتواند استعداد، قضاوت‌ فردي‌، درك‌ مسئوليت‌ اخلاقي‌ و اجتماعي‌ خود را پرورش‌ داده‌ و فردي‌ مفيد براي‌ جامعه‌ شود.

در امر آموزش‌ و رهبري‌ كودك‌ مصالح‌ كودك‌ بايد راهنماي‌ مسئولين‌ امر باشد. چنين‌ مسئوليتي‌ در درجه‌ اول‌ بعهده‌ والدين‌ مي‌باشد.

كودك‌ بايد از امكانات‌ كامل‌ براي‌ بازي‌ و تفريح‌ با همان‌ اهدافي‌ كه‌ در مورد آموزش‌ او آمد برخوردار گردد، جامعه‌ و مقامات‌ اجتماعي‌ بايد كوشش‌ نمايند تا امكان‌ استفاده‌ از اين‌ حقوق‌ را رايج‌ سازند.

اصل‌ 8

كودك‌ بايد در هر شرايطي‌ جزو اولين‌ كساني‌ باشد كه‌ از حمايت‌ و تسهيلات‌ بهره‌مند گردد.

اصل‌ 9

كودك‌ بايد در برابر هر گونه‌ غفلت‌، ظلم‌، شقاوت‌ و استثمار حمايت‌ شود. كودك‌ نبايد به‌ هر شكلي‌ وسيله‌ مبادله‌ قرار گيرد. كودك‌ نبايد قبل‌ از رسيدن‌ به‌ حداقل‌ سن‌ مناسب‌ به‌ استخدام‌ درآيد و نبايد به‌ هيچ‌ وجه‌ امكان‌ و يا اجازه‌ استخدام‌ كودك‌ در كارهايي‌ داده‌ شود كه‌ به‌ سلامت‌ يا آموزش‌ وي‌ لطمه‌ زده‌ و يا باعث‌ اختلال‌ رشد بدني‌، فكري‌ و يا اخلاقي‌ وي‌ گردد.

اصل‌ 10

كودك‌ بايد در مقابل‌ هر گونه‌ اعمال‌ و رفتاري‌ كه‌ ترويج‌ تبعيضات‌ نژادي‌، مذهبي‌ و غيره‌ را ممكن‌ سازد، حمايت‌ شود. كودك‌ بايد با روحيه‌اي‌ پر تفاهم‌، گذشت‌، معتقد به‌ دوستي‌ بين‌ مردم‌، صلح‌ و برادري‌ جهاني‌ و با آگاهي‌ كامل‌ بر اينكه‌ توانائي‌ و استعداد وي‌ بايد وقف‌ خدمت‌ به‌ همنوعانش‌ شود، پرورش‌ يابد.

توصيه‌ تبليغات‌ در مورد اعلاميه‌ جهاني‌ حقوق‌ كودك‌ اجلاسيه‌ عمومي‌

با توجه‌ به‌ اعلاميه‌ حقوق‌ كودك‌ از والدين‌، مردان‌ و زنان‌ به‌ عنوان‌ افراد بشر و همچنين‌ سازمانهاي‌ داوطلب‌، مقامات‌ محلي‌ و دولتها خواستار است‌ كه‌ حقوقي‌ را كه‌ گفته‌ شد به‌ رسميت‌ شناخته‌ و در اجراي‌ آنان‌ اهتمام‌ ورزند:

1. توصيه‌ مي‌كند كه‌ دول‌ كشورهاي‌ عضو، سازمانهاي‌ مربوط‌ تخصصي‌ و سازمانهاي‌ غيردولتي‌ صالح‌ تا آنجا كه‌ ممكن‌ است‌ در نشر اين‌ اعلاميه‌ بكوشند.

2. تقاضا مي‌كند كه‌ دبيركل‌ اعلاميه‌ را بصورت‌ گسترده‌ پخش‌ و توزيع‌ نموده‌ و به‌ اين‌ منظور از كليه‌ امكانات‌ موجود براي‌ انتشار و توزيع‌ متن‌ آن‌ اعلاميه‌ به‌ كليه‌ زبانهاي‌ ممكن‌ اقدام‌ كند.

منبع: کتاب گزیده ای از مهم ترین اسناد بین المللی حقوق بشر / تهیه و تنظیم مرکز مطالعات حقوق بشر ; [برای ] سازمان ملل متحد برنامه عمران ملل متحد . -- تهران : دانشگاه تهران ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، 1381
http://www.unic-ir.org/treaties.htm