راه اندازی موتور جستجوی ملی همراه با سانسور وفیلترینگ گسترده محتوای اینترنتی

بررسی‌های کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران نشان می‌دهد که موتور جستجوی ملی موسوم به «گُرگُر،» که به تازگی و پس از معرفی آن توسط وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات برای استفاده کاربران ایرانی راه اندازی شده است، نتایج بسیار متفاوتی را در مقایسه با موتورهای جستجوگر رایج، در اختیار کاربران ایرانی قرار می دهد به گونه‌ای که می توان این جستجوگرملی را تلاشی جدید برای سانسور جستجوهای مرتبط با مسائل سیاسی و حقوق بشری نامید.

طراحی و عملیاتی کردن طرح ایجاد موتور‌های جستجوی بومی با راه اندازی سه موتوری جستجوی فجر، یاحق و سلام در از سال ۸۹ شروع شد و در ۷ بهمن ماه ۹۳ محمود واعظی خبر از راه اندازی دو موتور جستجوی «پارسی‌جو» و «گُرگُر» داد.

در۱۲ بهمن سال ۹۳، برات قنبری معاون برنامه‌ریزی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت که در حال حاضر بیش از ۱۷۰ میلیارد تومان برای حمایت از موتورهای جست‌وجو بودجه پیش‌بینی شده که بخشی از این بودجه تا کنون اختصاص یافته و بخش دیگری از آن نیز به مرور زمان به این طرح‌ها تخصیص داده خواهد شد.  به گفته‌ وی این موتور جست‌وجو را دانشگاه یزد راه‌اندازی کرده و نیاز به ۱۵۰ سرور داشته است.

بررسی کمپین در مورد سانسور سیستماتیک در موتور جستجوی «گُرگُر» نشان می‌دهد که در جستجوی بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و یا مضامین مرتبط با حقوق بشر، نتیجه جستجو کاملا با نتیجه‌ای که جستجوگرهایی مانند گوگل یا یاهو در اختیار کاربران قرار می دهد متفاوت است. برای مثال در روز نخست راه اندازی موتور جستجوی «گُرگُر»، در صورت جستجوی نام “میر حسین موسوی” هیچ نوع اطلاعاتی پیرامون وی به کاربر نشان داده نمی‌شد.

پس از راه اندازی معرفی موتور جستجوی «گُرگُر» در صورت تکرار همین جستجو اطلاعاتی شامل بیوگرافی ناقص میرحسن موسوی به نمایش در می‌آید (تا زمان انتشار این گزارش) که شامل اطلاعات وی تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ می‌شود و یا اطلاعات اشتباه به کاربر ارائه می‌کند. همچنین در مواردی کاربر را به سایت‌هایی غیرمرتبط که فاقد اطلاعاتی در مورد عبارت جستجو شده هستند هدایت می‌کند.

همچنین در صورت جستجوی عبارتی همچون “آمار اعدام در ایران” کاربر آمار اعدام در کشور عربستان را دریافت خواهد کرد.

به این ترتیب با راه اندازی موتورهای جستجوگر بومی،  سانسور محتوای اینترنت در ایران وارد مرحله‌ جدیدی شده است. این روش سانسور بسیار هوشمند‌تر از روش‌های پیشین است چرا که در روش‌های معمول گذشته محتوای مورد نظر کاربر عملا فیلتر و در مواردی مسدود می‌شد، در حالی که در این روش جدید کاربر احساس نخواهد کرد که سیستم فیلترینگ مانع از دسترسی او به اطلاعات مورد نظرش خواهد شد.

در مثالی دیگر در صورت جستجوی “فیس بوک”، در ابتدا به شما مقداری از بیوگرافی شرکت اصلی را نمایش می‌دهد اما نتیجه و وب‌سایت‌های ارائه شده کاربر را از هدف اصلی خود که دسترسی به اطلاعاتی پیرامون فیس بوک است دور می‌کند و به سمت نسخه‌های کپی ایرانی از روی فیس‌بوک هدایت می‌شود.

آنچنان که از طرز کار جستجوگر بومی برمی‌آید،  کلمات کلیدی که تا پیش از این فیلتر بود از سیستم فیلترینگ خارج شده است. به عنوان مثال “میرحسین موسوی” تا چندی پیش یکی از کلماتی بود که براساس سیستم فیلترینگ قابل دسترسی نبود، اما با استفاده از این موتورهای جستجو، عملا کاربر با فیلترینگ رو به رو نخواهد شد و احساس نیاز برای استفاده از هیچ ابزار فیلترشکنی نخواهد کرد، ولی اطلاعات دریافتی توسط موتور جستجوی بومی کاملا کنترل شده و سانسور شده خواهد بود.

در حقیقت مسوولین با ارائه اطلاعات جهت گیری  شده، غیرمرتبط و گزینشی و با هدایت کاربر به سمت وب‌سایت‌هایی که مورد نظر آنها هست، کاربر را از هدف اصلی خود جدا کرده به سمت محتوا و ابزارهایی که خودشان تمایل دارند هدایت می‌کنند.

منبع :کمپین بین المللی  حقوق بشر در  ایران