صالح نیکبخت؛ مجازات مرتضوی خوب ولی کافی نبود

 حکم دادگاه بدوی پرونده کهریزک صادر شد و بر اساس این حکم، سه متهم پرونده برای اتهام بازداشت غیرقانونی به انفصال دائم از خدمات قضایی و پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شدند. همچنین، سعید مرتضوی، متهم ردیف اول پرونده از اتهام معاونت در قتل تبرئه شد و برای اتهام گزارش خلاف واقع به پرداخت دویست هزار تومان جریمه نقدی محکوم شد. 

محمد صالح نیکبخت در این زمینه می‌گوید: «از نظر قضایی، این حکم در مورد دو اتهام» مسئله گزارش خلاف واقع و بازداشت غیرقانونی که مرتضوی را محکوم کرده‌اند عادلانه بود، اما از نظر اینکه ایشان از مجازات معاونت در قتل تبرئه شد حکم را عادلانه نمی‌دانم.»
متن کامل گفت‌و‌گوی «جرس» با محمد صالح نیکبخت وکیل خانواده جوادی فر را با هم می‌خوانیم:


آقای صالح نیکبخت! حکم متهمان پرونده کهریزک به شما ابلاغ شده است؟


بله، حکم را به من ابلاغ کردند. هر سه قاضی به دلیل قرار بازداشت غیرقانونی به انفصال دایم از خدمات قضایی و پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شده‌اند. یعنی هیچوقت نمی‌توانند قضاوت کنند و هم پنج سال نمی‌توانند کار دولتی بگیرند. به دلیل گزارش غیرواقع، آقای مرتضوی فقط به هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم شده است که آن را به جزای نقدی دو میلیون ریال تبدیل کردند. در مورد شکایت خانواده کامرانی به خاطر معاونت در جرم هم آقای مرتضوی تبرئه شده‌اند.


آیا حکم قابل اعتراض است؟


برای خانواده روح الامینی و جوادی فر به علت اینکه در مورد اتهامات پرونده، حکم صادر شده دیگر قابل اعتراض نیست. اما خانواده مرحوم کامرانی از این رایی که در مورد تبرئه آقای مرتضوی داده شده، می‌توانند تجدید نظر خواهی کنند و مرجع تجدیدنظر خواهی هم دیوان عالی کشور است.


شما از جزییات رضایت آقای جوادی فر موکل خود از مرتضوی اطلاع دارید؟ با توجه به این رضایت پرونده مختومه است؟
آقای جوادی فر بدون اینکه دلیلی برای کار خود بیاورد و با وکیل و دادگاه صحبت کند از مرتضوی رضایت داده و دیگر نمی‌تواند علیه مرتضوی شکایتی را مطرح کند. شکایتی که من به عنوان وکیل جوادی فر و وکیل خانواده روح الامینی در دادسرا مطرح کرده بودیم که در آنجا رسیدگی شود؛ آن پرونده به دلیل رضایت جوادی فر از طرف ما مختومه می‌شود اما از لحاظ خانواده روح الامینی می‌توانند آن را مطرح کنند و امکان دارد پرونده آن‌ها به دادگاه دیگر برود و یا دلایل دیگری ارائه داده شود که موجب محکومیت مرتضوی شود.


روند رسیدگی دادگاه به این پرونده را چطور دیدید؟


دادگاه با استاندارد نسبتا قانونی رسیدگی کرد و خیلی مناسب بود. در مورد اینکه مرتضوی چرا از معاونت در جرم تبرئه شد هر چند خواست موکل من نبوده در آن مورد هم دادگاه خوب رسیدگی کرد. در هر صورت دو نفر از سه نفر رای به این دادند که مرتضوی در معاونت در جرم در این پرونده مداخله ندارد و در این مورد هم قانونی رسیدگی کردند و نمی‌توانیم نظر دادگاه را تغییر دهیم.


در مورد اعزام این افراد به کهریزک توسط مرتضوی چطور؟


با توجه به اینکه آقای مرتضوی عامل اصلی اعزام این افراد به بازداشتگاه کهریزک بود و اگر این‌ها را به آنجا اعزام نمی‌کردند، قطعا قتلی در آنجا واقع نمی‌شد این قسمت از اتهام بدون رسیدگی باقی مانده و باید ایشان را در این رابطه تحت تعقیب قرار می‌دادند که متاسفانه مورد رسیدگی قرار نگرفت.


با توجه به حساسیت افکار عمومی نسبت به این پرونده چرا دادگاه علنی برگزار نشد و آیا غیرعلنی برگزار کردن آن بخاطر مصالحی که مقامات قضایی به آن اشاره می‌کنند با استقلال دستگاه قضایی در تضاد نیست؟


تشخیص غیرعلنی بودن دادگاه به اختیار دادگاه گذاشته شده است و قضات این دادگاه هم قضات شریفی بودند زیرا آن‌ها می‌توانستند تحت تاثیر مرتضوی که دادستان بود قرار بگیرند اما اینطور نشد. شاید اگر دادگاه غیرعلنی نبود مرتضوی با توجه به امکاناتی که در اختیار داشت آنجا را به تریبونی برای گفته‌های خودشان تبدیل می‌کرد. به هر صورت تشخیص علنی یا غیرعلنی بودن بر عهده دادگاه هست البته ما خواهان برگزاری دادگاه علنی بودیم اما الان تاثیری در موضوع ندارد.


آقای نیکبخت با خانواده قربانیان کهریزک که صحبت کردم بیشتر نسبت به این بخش از حکم که مرتضوی به دویست هزار تومان محکوم شده معترض بودند آیا با توجه به اتهام چنین جریمه‌ای شبهه آور نیست؟


ببینید در قانون پیش بینی شده که قاضی می‌تواند یک مجازات را به یک مجازات دیگر تبدیل کند. مجازات در این پرونده برای مرتضوی شلاق بوده است که ما خودمان هم مایل به مجازات شلاق در کشور نیستیم و نه تنها خواهان نیستیم بلکه نفس شلاق زدن را بد می‌دانیم؛ به همین دلیل تبدیل مجازات شلاق مرتضوی به جریمه نقدی مسئله مهمی نیست. مهم این است که یک آدمی که نزدیک به ده سال حاکم مایشاع در مورد مطبوعات، فعالین سیاسی و صنفی، فعالین حقوق بشر و به عنوان فردی که اعتقادی به هیچ کار قضایی و حقوقی و قانونی نداشته است او را در صندلی اتهام نشاندند و محکومش کردند. بدین ترتیب میزان جرم را من وجبی تعیین نمی‌کنم، بلکه نفس مجازات و محاکمه کردن و نفس بازخواست کردن و نفس اینکه فرد را موظف به رعایت قانون کنند مهم می‌دانم. مخالف این هستم که قضاوت‌ها بطور سلیقه‌ای و شخصی بیان شود مثلا اگر یک معتاد را شلاق بزنند اعتراض می‌کنیم که چرا شلاق زدند، اما اگر شلاق مرتضوی تبدیل به جریمه شود اعتراض می‌کنیم که چرا تبدیل شد.


پس شما فکر می‌کنید همین که مرتضوی با تمام کارهای غیرقانونی که انجام داده فقط بر صندلی اتهام در دادگاه نشانده شود، کافی است؟


من این را مثبت می‌دانم اما کافی نمی‌دانم. من در برخی رسانه‌های خواندم که نوشته‌اند این حکم جایزه به آقای روحانی بود. من این برخورد را غلط می‌دانم. مناسب یا نامناسب بودن هرچیزی را باید در جای خود قبول کنیم. به نظر من اینگونه برخورد، برخوردی است که در گذشته چپ‌های متعصب انجام می‌دادند. من می‌گویم نفس اینکه شخصی بنام مرتضوی که هرگز قانون را برسمیت نمی‌شناخته و قانون را چیزی می‌دانست که خودش می‌گفت، محاکمه شود همین اندازه رسیدگی کردن امر مهمی است، اما اینکه شما می‌گویید کامل نیست من هم می‌گویم کامل نیست و مثلا باید مجازات‌های بیشتری برای ایشان قائل می‌شدند. برایتان یک مثال بزنم، اگر درجه یک افسر امیر ارتشی را تا درجه ستوان دومی پایین بیاورند مجازات بزرگی برای اوست یعنی تمام آنچه در گذشته انجام داده هیچ ارزشی نداشته است. حالا مرتضوی هم وقتی می‌گویند او صلاحیت کار قضایی ندارد مجازات خوبی است، البته سقف مجازات هم به او داده‌اند نه اینکه کف مجازات را گرفته باشند.


آیا شما حکم صادر شده برای متهمان پرونده کهریزک را عادلانه می‌دانید؟
از نظر قضایی در مورد دو اتهام مسئله گزارش خلاف واقع و بازداشت غیرقانونی که مرتضوی را محکوم کرده‌اند این حکم عادلانه بود، اما از نظر اینکه ایشان از مجازات معاونت در جرم تبرئه شد عادلانه نمی‌دانم.

منبع :مژگان مدرس علوم -جرس