پرس تی‌وی و خانواده زندانیان سیاسی

 به تازگی پرس ‌تی‌وی، شبکه انگلیسی زبان جمهوری اسلامی، فیلم اعترافات سه زندانی عرب را پخش کرده است.  این فیلم که تقریباً ۲۵ دقیقه است، غیر از اعترافات زندانیان مبنی بر انفجار یک خط لوله گاز در نزدیکی شهر اهواز، سخنان خانواده‌های آنان را نیز در بر می‌گیرد.

 از ماه‌ها پیش پرس تی‌وی اعلام کرده بود فیلمی در پیوند با انفجار لوله گاز به نام «گمشده در تاریکی» پخش خواهد کرد. پس از پخش فیلم، خانواده‌ها اعلام کردند، بدون موافقت آنان این فیلم تهیه شده است. علی چبیشاط، سلمان چایانی و خالد موسوی سه زندانی عرب اهل شوش هستند که تقریباً یک سال پیش توسط اداره اطلاعات شوش بازداشت شدند.
بر اساس گزارش‌های موجود، شعبه دو دادگاه انقلاب اهواز به ریاست «قاضی سیدمحمد باقر موسوی»، برای علی چبیشاط و سیدخالد موسوی حکم اعدام و برای سلمان چایانی ۲۵ سال حبس صادر کرده است. این سه زندانی عرب بعد از صدور حکم از شهر اهواز به زندان شهر دزفول منتقل شدند و تائید احکام آنان از دیوان عالی کشور هنوز صادر نشده است.

حکیم چبیشاط خواهر‌زاده علی چبیشاط به زمانه می‌گوید، تصویربرداری پرس تی‌وی از خانواده‌ها در دو مرحله انجام شده و به آنان گفته شده، «این تصاویر برای مقام معظم رهبری است».

 اگر در فیلم شرکت نکنید، پسرتان اعدام می‌شود

به گفته حکیم چبیشاط، پرس تی‌وی از آن دسته از اعضای خانواده‌ها برای ساخت فیلم استفاده کرده است که سواد خواندن و نوشتن نداشته اند. آنان در عین حال برای تهیه فیلم تحت فشار و تهدید قرار گرفته‌اند.

وی درباره چگونگی تهیه فیلم پرس‌تی‌وی‌ چنین توضیح می‌دهد: «خانواده‌ها بعد از ۹ الی ۱۰ ماه هیچ خبری از آنان نداشتند و مقابل ستاد خبری شوش و اهواز تجمع می‌کردند تا ببیند بچه‌هایشان زنده هستند یا نه. سرانجام بعد از این مدت خبر دادند که کل خانواده‌ها بیایند. همه جمع شدند و رفتند. به آنانی که سواد داشتند مثلاً خواهر و برادر من اجازه ورود ندادند. دلیلش را نمی‌دانم. به دختر بزرگش که سواد خواندن و نوشتن دارد هم اجازه داده نشد. همه فکر می کنند فقط ملاقات معمولی‌ است، اما به محض ورود با دوربین‌های فیلمبرداری مواجه می‌شوند. اعتراض می‌کنند که نمی‌خواهند از آنان تصویر گرفته شود و جلوی دوربین نمی‌آیند. درگیری لفظی پیش می‌آید و بیرون می‌آیند. این در روستایی در اطراف شوش به نام جریه اتفاق افتاده است. خانواده یاسین و سلمان اما می‌مانند و بچه‌هایشان را می‌بینند. علی چیبشاط اصلاً آنجا نبود. قضیه فقط اعتراف‌گیری از خانواده‌ها بود. از آنان خواسته بودند که بگویید پسران ما مجرم هستند تا آن را به مقام معظم رهبری نشان دهیم و برایشان طلب بخشش کنیم. آنها به این ترتیب برگشتند و علی را ندیدند. بعد از یک مدت دوباره دنبالشان فرستادند. گفتند فیلمی که از بقیه گرفتیم، خیلی به نفعشان بوده ولی پسر شما دارد اعدام می‌شود. بیاید یک کاری کنید که پسرتان اعدام نشود. خانواده ها هم قبول می کنند که بروند به شرط اینکه فیلم از آنان گرفته نشود. بالاخره رفتند و علی را دیدند. خواهرم در فیلم بود و شوهر خواهرم و دایی‌ام. می‌گویند در بیرون دوربین دیدیم. گفتیم اگر تصویربردارها با ما وارد شوند ما قبول نمی‌کنیم و وارد اتاق نمی‌شویم. می‌گفتند، اتاق دوربین نداشت ولی ما به نوعی شک کرده بودیم که دارند از ما فیلم می‌گیرند. برگه‌ای هم به آنان می‌دهند. اما هیچکدام از آنها فارسی بلد نبودند. می‌نشینند و در آن اتاق همدیگر را می‌بینند. پس از مدتی فیلم را نشان دادند و اعلام کردند که خانواده‌ها هم می‌گویند که بچه‌هایمان این کاره هستند. در حالیکه اگر به فیلم نگاه کنید می‌بینید هیچکدام از خانواده‌ها نگفته اند که این کار را بچه‌هایمان انجام داده‌اند.»

اتهام جدید: انفجار خط راه آهن

در فیلم «گمشده در تاریکی» سه زندانی عرب می‌گویند که در انفجار خط راه آهن دست داشته‌اند. این در حالی ا‌ست که به گفته فعالان حقوق بشر این اتهام برای اولین‌بار است که مطرح می‌شود و در فیلم اعترافات این زندانیان پخش شده است.
کریم دحیمی، فعال حقوق بشر می‌گوید: ‌«در فیلم اعترافات پخش شده توسط پرس‌تی‌وی، متهمان از انفجار خط قطار صحبت کردند که در این زمینه تا الان خبری از این حادثه توسط خبرگزاری‌های رسمی و رسانه های غیر رسمی منتشر نشده است. حتى مردم منطقه از چنین حادثه‌ای بی‌خبرند.
افزون بر این مورد اتهامی زندانیان یاد شده انفجار لوله گاز بوده و هیچ خبری از انفجار قطار در تمام ایران منتشر نشده است.»

پرس‌تی‌وی ابزار نقض حقوق بشر

پخش فیلم اعترافات زندانیان سیاسی پرس‌ تی‌وی از چند سال پیش آغاز شده و بار‌ها مورد اعتراض فعالان حقوق بشر قرار گرفته است.
سازمان عدالت برای ایران در گزارشی به اعترافات چندین تن از زندانیان سیاسی عرب، کرد و همچنین روزنامه‌نگاران اشاره کرده است. این سازمان می‌گوید زندانیان تحت شکنجه و تهدید ناچار به اعترافات تلویزیونی شده‌اند.
شادی صدر، حقوقدان مقیم لندن در پیوند با فیلم اعترافات سه زندانی عرب به زمانه می‌گوید: «از نظر قوانین ایران پخش تصویر، انتشار نام و مشخصات زندانیان در زمانی که هنوز پرونده‌شان منتهی به صدور حکم قطعی نشده، کاملاً ممنوع است. در انتهای فیلم پرس تی‌وی هم گفته می‌شود که حکم این سه نفر قطعی نشده و پرونده در مراجع تجدید نظر در حال رسیدگی است.بنابراین طبق قوانین ایران پرس تی‌وی اجازه نداشته تصویر این افراد را پخش کند و اسم آنان را افشا کند. در عین حال در قوانین ایران و بین‌الملل موضوع بسیار مهم این است که کسانی که تصویرشان پخش می‌شود باید رضایت داده باشند. یعنی رضایت کامل آگاهانه و با اختیار مطلق. این رضایت از نظر حقوقی زمانی معتبر است که فرد در شرایطی باشد که برایش توضیح داده شود که این فیلم قرار است کجا پخش شود و قرار است چه استفاده‌ای از آن شود و چه بخش‌هایی از آن قرار است پخش شود. این رضایت باید کتبی باشد.»

به گفته شادی صدر، بسیاری از افرادی که توانستند از زندان بیرون بیایند یا به نوعی از داخل زندان نامه بنویسند اعلام کردند که تمامی این تصاویر تحت فشار و شکنجه از آن‌ها گرفته شده است.
این فعال حقوق بشر می‌افزاید: «بسیاری از نکاتی که در فیلم در موردش حرف می‌زنند دروغ است و اعترافاتی است که با تهدید و شکنجه از آنان گرفته شده است. بنابراین مسئله اصلی این است که نه تنها از آنان اخذ رضایت نشده، بلکه شرایطی که منجر به اعترافات در مقابل دوربین شده در شرایط فشار و شکنجه بوده است.»

وضعیت زندانیان و خانواده‌ها پس از اعترافات

پخش فیلم‌های پرس تی‌وی چه تاثیری بر وضعیت زندانیان و خانواده‌ها خواهد گذاشت؟ وضعیت خانواده‌هایی که فرزندانشان در یک شبکه بین‌المللی «تروریست» و «بمب‌گذار» معرفی می‌شوند به چه سمتی سوق داده می‌شود؟

حکیم چبیشاط می‌گوید: «با خانواده و خواهرم دعوایم شد و گفتم فیلم در کل اروپا پخش شده است. چرا در این فیلم شرکت کردید؟ گفتند ما هنگام ملاقات اصلاً متوجه نبودیم که از ما فیلم می گیرند.»
به گفته شادی صدر بسیاری از زندانیانی که اعترافات آنان از تلویزیون پخش می‌شود دچار مشکلاتی جدی‌ در جامعه‌ می‌شوند.
او به عنوان نمونه به وضعیت یک وکیل دادگستری اشاره می‌کند که پس از اعترافات اجباری ناچار به ترک ایران شده است: «ما شهادت یک وکیل دادگستری را در اختیار داریم که می گوید یکسری از عکس‌هایی که موقع دستگیری در اهواز از آلبوم خصوصی‌اش گرفته بودند، در یکی از شبکه‌های تلویزیونی جمهوری اسلامی نشان داده‌اند. او بعد از این ماجرا عملاً نتوانست در آن شهر کار کند، چون در آن فیلم نشان داده شده بود که با وزارت اطلاعات و سیستم قضائی مشکل دارد. به همین دلیل کسی به عنوان موکل به او مراجعه نمی‌کرد و هم از طرف خانواده‌اش دچار مشکل جدی شده بود و یکی از دلایلی که مجبور شد ایران را ترک کند فشارهایی بود که بعد از فیلم به او وارد شده بود.»
این وکیل دادگستری بر این باور است که پرس تی‌وی با پخش اینگونه برنامه‌ها تبدیل به یک ابزار شکنجه شده است و یک شبکه تلویزیونی معمولی نیست. او توضیح می‌دهد: «مسئولان پرس تی‌وی با نقض حقوق زندانیان سیاسی به پخش تصاویر یادشده ادامه می‌دهند و حتی فرا‌تر از آن حرکت کرده‌اند و دارند مسئله را به خانواده‌ها نیز گسترش می‌دهند. این نشان می‌دهد که پرس تی‌وی یک شبکه تلویزیونی ساده نیست. پرس تی‌وی ابزار شکنجه است. ابزار اعترافات دروغ است. ابزار تبلیغات جمهوری اسلامی است برای اینکه نشان دهد تمامی کسانی که از نظر سیاسی با جمهوری اسلامی مخالفت دارند، تروریست و بمب‌گذار هستند و فقط برای پول فعالیت می‌کنند. یعنی ابزاری برای بی‌اعتبار کردن کل مخالفان جمهوری اسلامی به‌خصوص مخالفانی که در مناطقی مانند اهواز و کردستان فعالیت‌ می‌کنند.»

محدود کردن فعالیت‌های پرس تی‌وی

با پخش اعترافات زندانیان سیاسی به ویژه در یک سال گذشته سعی شده است فعالیت‌های پرس تی‌وی محدود یا ممنوع شود.
به گفته شادی صدر دلیل اصلی اینکه اتحادیه اروپا محمد سرفراز رئیس پرس تی‌وی و حمیدرضا عمادی مسئول بخش خبری را در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار داده، پخش اعترافات زندانیان سیاسی بوده است. او همچنین به حذف پرس تی‌وی از شبکه یوتیوب و فیس بوک اشاره می‌کند.
به گفته خانم صدر، بسیاری از ماهواره‌های میزبان پرس‌ تی‌وی در کشورهای مختلف اعلام کردند که از این به بعد نمی‌توانند برنامه‌های پرس‌ تی‌وی را پخش کنند.
این فعال حقوق بشر علت محدودکردن فعالیت‌های پرس تی‌وی را چنین توضیح می‌دهد: «طبق قوانین بین‌المللی ما یک قاعده‌ای داریم که مربوط می‌شود به حریم خصوصی و رضایت. تمامی رسانه‌ها موظف هستند حریم خصوصی اشخاص را رعایت کنند. حتی نشان دادن کودکان و اعضای خانواده ازجمله موارد نقض جدی حریم خصوصی است. در هر صورت اینکه یک زندانی را بیاوری جلوی خانواده‌اش و مجبورش کنی (اتفاقی که در همین فیلم آخر می‌بینیم) توضیح دهد که من تروریستم و فلان جا بمب گذاشتم مصداق این نقض حریم حصوصی است. همچنین به اعضای خانواده‌اش هم فیلم را نشان می‌دهند. در نتیجه خانواده متاثر می‌شوند و فشار زیادی بر آنان در‌‌ همان لحظه وارد می‌شود. در فیلم اخیر در صورت پدر و مادر و بقیه اعضای خانواده می‌بینیم که چقدر فشار روی آنان است و چقدر متاثر شده‌اند و این مصداق شکنجه و فشار روانی است. بنابراین پرس تی‌وی نه تنها قاعده حفظ حریم خصوصی بلکه قاعده منع شکنجه را هم نقض می‌کند.»

محسن کاکارش از رادیو زمانه