جلوگیری از حضور زنان نوازنده در کنسرت‌ها، به‌رغم مخالفت وزارت ارشاد

با وجود مخالفت صریح دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برخی اخبار و شنیده ها حاکی از آن است که طی ماه ها و هفته های اخیر در بعضی از استان ها از حضور زنان نوازنده بر روی سن در کنسرت ها جلوگیری شده است.

به گزارش ایرنا، لغو کنسرت گروه «هم آوایان» به سرپرستی «حسین علیزاده» از نوازندگان سرشناس موسیقی سنتی ایران در روزهای ۲۳ و ۲۴ مرداد در اصفهان به دلیل حضور نوازندگان زن، یکی از تازه ترین نمونه های مانع تراشی در این زمینه است.

لغو کنسرت ها به دلیل داشتن نوازندگان زن تنها محدود به یک سال اخیر نبوده است. در سال های گذشته نیز چنین رخدادهایی به کرات در برخی شهرها اتفاق افتاد. لغو کنسرت گروه «همنوازان حصار» به خوانندگی «همایون شجریان» در اسفند ماه سال ۸۸ در تبریز، یکی از این رویدادها است که با دخالت مدیر کل وقت ارشاد استان آذربایجان شرقی صورت گرفت.

بهمن ماه سال گذشته نیز لغو کنسرت گروه موسیقی «سپید و سیاه» به خوانندگی «وحید تاج» در شهر دزفول خبرساز شد. چرا که هیچ نهادی مسوولیت لغو آن را نپذیرفت و علت لغو آن مخالفت عده یی از روحانیان و متدینان شهر اعلام شد. این در حالی است که این گروه نیز برای برگزاری کنسرت در دزفول از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز داشت.

در آن زمان «محمدعلی قاضی دزفولی» امام جمعه ی دزفول، با اشاره به رعایت آنچه او «شان، جایگاه و حساسیت مردم و علما و شخصیت های مذهبی استان» نامید، گفت: در برگزاری کنسرت نباید از نوازندگان زن استفاده شود.

این در حالی است با وجود موانع و مشکل های بسیار برای فعالیت زنان در عرصه ی موسیقی، همواره شاهد حضور سختکوشانه ی آنها در این عرصه بوده ایم؛ حضوری که با موازین شرعی و قانونی همراه بوده و به تربیت و رشد نوازندگان زن چیره دستی منجر شده است.

با توجه به این واقعیت، به نظر می رسد تصمیم مسوولان در برخی شهرها برای جلوگیری از حضور زنان نوازنده بر روی سن با نگاهی تنگ نظرانه برای حذف زنان از عرصه ی موسیقی اعمال می شود. بی شک ادامه ی این روند سرخوردگی و ناکامی بخش فعالی از بدنه ی موسیقی کشور و در نهایت تضعیف این حوزه ی هنری را به دنبال خواهد داشت.

در برخی خبرها اعلام شده که ممانعت از حضور زنان نوازنده بر روی سن در برخی استان ها از طرف اداره کل های فرهنگ و ارشاد اسلامی آنجا بوده است. این در حالی است که تمامی برنامه ها و کنسرت های موسیقی لغو شده، از این وزارت ارشاد و دفتر موسیقی آن، بدون هیچگونه منعی درباره ی حضور نوازندگان زن مجوز برگزاری دریافت کرده بودند.

«پیروز ارجمند» مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان بالاترین مرجع رسیدگی به برنامه های موسیقی کشور، چندی پیش در واکنش به خبر لغو کنسرت موسیقی در اصفهان که گفته می شود با دستور اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان انجام شد، گفت: وقتی بانوان با حجاب و رعایت موازین شرعی و عرفی در یک فضای سالم که مردان هم در همان فضا فعالیت می کنند، حضور دارند، ممانعتی برای حضور آنها روی سن وجود ندارد. ما محدودیت شرعی در این زمینه نداریم. بر اساس کدام قانون شرعی زنانی که تمام شئونات اسلامی را رعایت می کنند، برای نوازندگی و اجرای موسیقی مشکل دارند؟

وی افزود: این نوع تفکیک جنسیتی و مستثنا کردن زنان، با سیاست های وزارت ارشاد منافات دارد و اگر در شهرستان ها زنان برای حضور روی سن مشکل دارند، مربوط به دیدگاه وزارت ارشاد نیست بلکه در ارتباط با نهادهای دیگر است. به همین دلیل ما به دنبال شنیدن سخنان آنها هستیم و می خواهیم بدانیم بر اساس کدام مستندات جلوی شرکت زنان در گروه های موسیقی گرفته می شود.

ضرورت هماهنگی در تصمیم گیری های فرهنگی

مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از آنکه از ممنوعیت حضور زنان روی سن انتقاد کرد روز ۱۱ شهریور ماه به اصفهان رفت تا با مسوولان اداره کل ارشاد این استان درباره ی برخی محدودیت های اینچنینی در آنجا گفت و گو کند.

هنوز هیچ گونه اظهار نظر رسمی درباره ی نتایج رایزنی ها و گفت و گوهای ارجمند در اصفهان اعلام نشده است.

ایرنا در تماسی با اداره کل فرهنگ و ارشاد اصفهان درباره ی تصمیم گیری نهایی در موضوع حضور زنان بر روی سن در کنسرت ها پس از اعلام مخالفت صریح مدیرکل موسیقی وزارت ارشاد، جویا شد که مسوولان آن اداره حاضر به پاسخگویی در این زمینه نبودند.

«علیرضا محمدی لاری» مدیر روابط عمومی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اما در این ارتباط گفت: رایزنی های ارجمند در اصفهان مثبت و نتیجه بخش بوده و نتایج آن در آینده ی نزدیک و پس از انجام مشاوره هایی با «علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام خواهد شد.

محمدی لاری در این گفت و گو بار دیگر بر دیدگاه مدیر کل دفتر موسیقی درباره ی آزادی زنان فعال در زمینه ی موسیقی در انجام گرفتن فعالیت هنری شرعی و قانونی خود تاکید کرد و به صراحت گفت: آقای ارجمند با موضوع ممنوعیت حضور زنان در اجراهای موسیقی مخالف است.

وی افزود: ممنوعیت ورود خانم ها به سن از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان به مدیر کلی حجت الاسلام محمد قطبی گرفته شده است؛ در صورتی که این ممنوعیت باید از طرف وزارتخانه یا مراجع بالاتر اعلام شود و مدیر کل دفتر موسیقی با این قضیه مخالف است.

مدیر روابط عمومی دفتر موسیقی تاکید کرد: به لحاظ تصمیم گیری آقای ارجمند بالاترین مرجع تصمیم گیری برای موسیقی کشور است و سفر وی به اصفهان نیز در راستای حل و فصل مشکل به وجود آمده صورت گرفت.

نارضایتی هنرمندان

به نظر می رسد برخی موازی کاری ها و اقدام های سلیقه یی و غیرقانونی در برگزاری و هدایت برنامه های فرهنگی، هنرمندان، فعالان عرصه ی موسیقی و طرفداران موسیقی را دچار نارضایتی و سردرگمی می کند. این در حالی است که رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بارها بر ضرورت فضای باز فرهنگی تاکید کرده اند.

حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده ی برجسته ی تار، به دنبال لغو کنسرت اخیرش در اصفهان در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرد: در گذشته تنها در چند شهر، خانم ها اجازه حضور روی صحنه را نداشتند اما در زمان حاضر تقریبا در بسیاری از شهرها گفته شده در گروه، نوازنده خانم نباشد.

به گفته ی علیزاده، این رویکرد در طول زمان، به حذف بانوان از عرصه موسیقی منجر می شود.

سرپرست گروه موسیقی هم آوایان در اظهارات گلایه آمیزی به رسانه ها گفت: برخی نهادهای مربوطه در شهرستان ها برای صدور مجوز سلیقه یی عمل می کنند که این، موضوعاتی همچون لغو اجراهای موسیقی و بی میلی هنرمندان برای اجرای موسیقی در شهرهای کشور را به همراه خواهد داشت.

سال گذشته نیز «سالار عقیلی» سرپرست گروه «قمر» در نخستین اجرایش در اصفهان نسبت به موافقت نکردن با حضور بانوان در گروهش اظهار ناخرسندی کرده و گفته بود: اولین بار است که ما در اصفهان کنسرت برگزار می کنیم چرا که تلاش های گذشته ما به هدف نرسید، اما یک اتفاق نادر هنوز من را در شوک نگه داشته است چون من نتوانستم گروهم را کامل در اختیار داشته باشم. به من گفته شد که بانوان در اصفهان نمی توانند روی سن، بنوازند.

«همایون شجریان» خواننده ی برجسته ی موسیقی سنتی کشور هم از این روند ناراضی است. وقتی کنسرت او که قرار بود در روزهای ششم و هفتم اسفند ماه سال ۱۳۸۸ در سالن اجتماعات باشگاه تراکتورسازی تبریز برگزار شود، به بهانه هایی چون بالا بودن ظرفیت سالن و نبود امکانات برای کنترل جمعیت لغو شد، شجریان نامه یی را خطاب به هنردوستان و فرهیختگان استان آذربایجان شرقی منتشر کرد و در آن نوشت: متاسفم که با وجود در دست داشتن مجوز رسمی اجرای کنسرت از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران و پس از گذراندن تمام مراحل اداری و امنیتی، از جمله بازخوانی اشعار کنسرت و بازشنوایی تمام کارهایی که قرار بود در این کنسرت اجرا شود، در آخرین روزهای تمرین با مخالفت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی مبنی بر حضور دو نوازنده ی زن در گروه همنوازان حصار مواجه شدیم؛ به طوری که عنوان گردید چنانچه خانم ها حذف و یا جایگزین گردند مجوز این کنسرت بلافاصله صادر خواهد شد و دیگر مشکلی وجود نخواهد داشت.

قانون چه می گوید؟

«نعمت احمدی» حقوقدان و وکیل برجسته ی دادگستری، موضوع حذف زنان از اجراهای موسیقی را قانونی نمی داند.

وی در این زمینه گفت: از نظر قانونی ما چنین مطلبی را نداریم. حتی اگر نگاهی تطبیقی میان قانون اساسی ما با قوانین اساسی دیگر کشورها بیاندازیم، خواهیم دید که در قانون اساسی ما به بحث زن توجه خاصی شده است.

این حقوقدان افزود: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در چندین اصل به طور خاص راجع به زنان و حقوق آنها صحبت کرده است. حال در شرایطی که در قانون برای حقوق زنان حرمت ویژه یی در نظر گرفته شده است، من تعجب می کنم چرا چنین سخت گیری هایی اعمال می شود.

احمدی با اشاره به این مطلب که او به عنوان یک حقوقدان تاکنون در قانون، ممنوعیتی برای فعالیت هنری زنان در عرصه ی موسیقی ندیده است گفت: در قانون عادی من هیچ کجا محدودیت و ممنوعیتی برای فعالیت بانوان در عرصه ی موسیقی ندیده ام. قانونگذار فقط در شرایطی فعالیت یک زن را ممنوع کرده است که این فعالیت با شوونات خانوادگی در تضاد باشد. تنها در شرایطی که حرفه ی یک زن با شوونات اخلاقی خانواده هماهنگ نباشد دادگاه حکم به توقف فعالیت زن خواهد داد؛ در غیر این صورت فعالیت شرعی بانوان هیچ منعی ندارد.

به گفته ی این حقوقدان از لحاظ حقوق فردی نیز در هیچ کجای قانون تفکیک جنسیتی وجود ندارد. مرد و زن در برابر قانون مساوی اند و هر کسی می تواند هر شغلی را که می خواهد انتخاب کند و از این بابت محدودیتی وجود ندارد.

کلام آخر

نادیده گرفتن زنان موسیقیدان کشور از جمله نوازندگان و هم خوانان فعال در این عرصه و برخورد غیر قانونی، غیر اخلاقی و غیر حرفه یی با آنها تاکنون نمودهای برجسته یی داشته است.

لغو جشنواره ی موسیقی زنان که قرار بود با عنوان «برنامه ی موسیقی زنان» از ۲۴ خرداد ماه تا ۲ تیر ماه ۱۳۹۳ در تالار «وحدت» تهران برگزار شود درست در روز آغاز این برنامه، یکی از همین نمودها و ناشی از وجود برخی نگاه های نابرابر به زنان است.

حال ممانعت از حضور زنان نوازنده و همخوان گروه های موسیقی بر روی سن در برخی از شهرها، بر نگرانی ها درباره ی آینده ی فعالیت قانونی زنان اهل موسیقی افزوده است.

نوای هنرمندانه ی زنان در موسیقی همواره نماینده ی بخشی از هنر موسیقی کشور در عرصه های داخلی و بین المللی بوده است. این نوا که تاکنون به همت نوازندگان زن چیره دست کشورمان با تمامی چالش ها و محدودیت ها حفظ و تقویت شده است، درخور بی توجهی و حذف نیست.

اعمال نگاه جنسیتی بر فعالیت زنان موسیقیدان که همواره کوشیده اند، طبق قانون و بر اساس موازین شرعی و قانونی در عرصه ی موسیقی فعالیتی سازنده داشته باشند، بی شک به قربانی شدن انگیزه ها و استعدادهای زیادی در این عرصه می انجامد.

این در حالی است که ممنوعیت حضور زنان در کنسرت های موسیقی همزمان می تواند بر امرار معاش هنرمندان زن نیز تاثیر منفی بگذارد. از اینرو شایسته به نظر نمی رسد که با اعمال نگاه های جنسیتی، با افراد و حرفه ی قانونی آنها برخوردهای مغایر با قانون انجام گیرد.



کلمه