شرح کامل جلسه شورای حقوق بشر: انتقادات جدی از وضعیت زندانیان، اعدام و فقدان آزادی بیان

احمدشهید گزارشگر ویژه حقوق بشر، روز دوشنبه ۲۶ اسفندماه ۹۲، به ارائه گزارش تفصیلی خود در خصوص موارد نقض حقوق بشر در ایران پرداخت و توضیحاتی را در این خصوص ارائه کرد. پس از او کشورهای عضو شورا و همچنین سازمان های غیردولتی و نیز نمایندگان دولت ایران نقطه نظرات خود را نسبت به گزارش مطرح کردند.

در ابتدا احمدشهید به مدت ده دقیقه بیانیه خود را خواند و اعلام کرد که بارها خواسته است که به ایران برود اما به اجازه داده نشده است. اگر چه او گفت که با مقامات قوه قضاییه و وزارت خارجه در تماس و گفت وگو بوده است ولی این ملاقات ها منجر به سفر او به ایران نشده است.  آقای شهید درسخنان خود با ابراز نگرانی از وضعیت اعدام، ادعای مسوولین ایرانی برای توجیهی که برای تعداد بالای اعدام می آورند مورد چالش قرار داد و گفت که شمار بالای اعدام افرادی که مواد مخدر حمل می کنند، برخلاف قوانین بین المللی است. او گفت که منشور حقوق شهروندی که توسط دولت آقای روحانی پیشنهاد شده است، در مسیر درستی است  اما حقوق همه شهروندان ایرانی را برآورده نمی کند. او همچنین گفت که این منشور اعدام نوجوانان و مجازات اعدام را برای جرائمی غیرجدی ممنوع نکرده است. او سپس به ویژگی های گزارش خود پرداخت.

بعد از او نماینده ایران به پاسخگویی در خصوص گزارش پرداخت که ۵ دفیقه برای پاسخ خود زمان داشت. او گفت که ما در زمان بحرانی در جهان زندگی می کنیم. او گفت جمهوری اسلامی ایران به صورت قانونی خود را متعهد به ترویج و حمایت از مکانیسم های حقوق بشری سازمان ملل می داند. او در خصوص گزارش احمدشهید گفت که اصل بی طرفی را نقض می کند. او بدون اینکه اشاره ای به هیچ کدام از موادی که آقای شهید مورد نقد قرار داده بود، گفت که این گزارش پر از ادعاهای بی پایه است. او ادعا کرد که گزارش شهید به هیچ یکی از دستاوردهای ایران اشاره نکرده است،  از جمله اینکه در ایران زنان بسیار تحصیل کرده هستند و در همه جنبه های زندگی حضور دارند. او گفت که ایران به گفت وگوی سازنده اعتقاد دارد و به همین خاطر به کمیته های حقوق بشری گزارش و پاسخ داده است و همچنین علیرغم مخالفت شدید با دستور کار گزارشگر، ترتیب ملاقات هایی را در ژنو و نیویورک داده است. او گفت همچنین که آقای شهید توجه کمی به پیشنهادات و نکاتی که ایران در جواب خود مطرح است داده است و به همین جهت اصول بی طرفی را نادیده گرفته است. در خصوص مجازات اعدام او گفت که تنها برای مجازات های بسیار جدی، قتل، تروریسم، آدم ربایی و همچنین اتهامات موادمخدری مربوط به این موارد بوده است.

اظهارات نمایندگان کشورهای عضوشورای حقوق بشر

بعد از نماینده ایران، نمایندگان ۲۹ کشورو سازمان یونیسف  در مورد گزارش شهید سخنرانی کردند. نمایندگان اتحادیه اروپا، سازمان یونیسف، آلمان، استرالیا، نرو‌ژ، بلژیک، نیو زیلاند، کانادا، فرانسه،ایرلند، مالدیو، مقدونیه، انگلیس، ایتالیا، ایلات متحده آمریکا، جمهوری چک،بوتسوانا و سویس از ماموریت و گزارش شهید حمایت و در مورد وضعیت موجود ابراز نگرانی کردند. نمایندگان سوریه، سری لانکا، زیمبابوه، ونزوئلا، چین، ویتنام، روسیه سفید، پاکستان، سودان، کوبا،کره شمالی و برمه از مکانیسمهای کشوری انتقاد کرده و ادعا کردند ایران دستاوردهای مثبتی در زمینه حقوق بشر دارد. نماینده روسیه بدون ابراز جهت گیری خاصی در قبال گزارش، خواستار افزایش همکاری ایران و نمایندگان سازمان ملل شد.

سپس نمایندگان سازمانهای غیر دولتی، من جمله جامعه بین المللی بهاییان، سودویند و مرکز اروپایی برای قانون و عدالت درمورد وضعیت حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی جدی کرده و از ماموریت شهید حمایت کردند. همجنین چندین نماینده سازمانهای همراه با هیات ایران  به  انتقاد از گزارش شهید پرداختند.

در پایان احمدشهید به برخی سوالات در مورد گزارش پاسخ داد. از جمله او در زمینه متدولوژی خود گفت که تنها منابع او خارج از کشور نیستند بلکه خیلی از افرادکه او مصاحبه کرده قربانیان نقض حقوق بشر در داخل کشور هستند. درخصوص همکاری با دولت ایران گفت که طی چند ماه گذشته روحیه همکاری بیشتر شده و گفت که کلید پیش رو همکاری است. او گفت که در خصوص رویه های مختلف ایران ۹ سال است که اجازه نداده اعضای سازمان ملل به ایران سفر کنند.

در آغاز گفتگوها، نماینده اتحادیه اروپا به اظهار نظر پرداخت. او قدررانی خود را نسبت به ادامه تلاش های احمدشهید درخصوص ارائه گزارش خود مطرح کرد. او گفت که گزارش آقای شهید هم موارد قانونی و هم پرونده های متعدد نقض حقوق بشر را مطرح می کند. او گفت که برخی از قوانین کشور نقض می شود. او همچنین از افزایش سرسام آور شمار اعدام ها انتقاد کرد و گفت این اعدام ها برای «جرائم بسیارجدی» اجرا نمی شود. او گفت که اتحادیه اروپا نگران جدی تعداد زیاد زندانیان عقیدتی است. موضوع آزادی بیان، و محدودیت های اقلیت های قومی و مذهبی از جمله بهاییان از جمله مواردی بود که نماینده اتحادیه اروپا به آنها اشاره کرد. او از دولت ایران خواست که با احمد شهید همکاری کند.

نماینده سازمان یونیسف گفت که از بازنگری مجازات نوجوانان استقبال میکند. او مسوولیت جنایی سنی ۹ سال برای دختران و ۱۵ سال برای پسران را مورد انتقاد قرار داد. یونیسف از مراکز بازپروری نوجوانان و برنامه هایی مانند اختصاص میز ویژه در پلیس برای سامان دادن به جرائم نوجوانان تشکر کرد.

نماینده آلمان در ادامه از احمدشهید تشکرکرد. او گفت که آقای روحانی قول هایی داده است ولی باید قدم های مشخص برداشته شود. او نسبت به زندانی بودن وکلایی همچون عبدالفتاح سلطانی و همچنین حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی و زهرا رهنورد انتقاد کرد. عدم درمان پزشکی زندانیان عقیدتی بخصوص در پرونده های آیت الله بروجردی، حسین رونقی ملکی و همچنین رضا عابدینی در زندان ها همچین مورد انتقاد اوقرار گرفت. موضوع اعدام نوجوانان و شمار فزآینده اعدام ها از جمله موارد دیگری بود که او مطرح کرد و از دولت ایران خواست که به اعدام های در ملاء عام پایان دهد. وضعیت اقلیت های قومی و مذهبی و اعدام دو ایرانی عرب در خوزستان از جمله موارد دیگری بودند که او از ایران خواست که در این حوزه ها به نقض حقوق بشر خاتمه بدهد.

نماینده استرالیا همچنین نسبت به گزارش ابراز خوشوقتی و از گزارشگر تشکر کرد. او گفت که علیرغم برخی علائم مثبت، این کشور نگران تعداد زیاد اعدام ها در ایران است. او گفت که بازداشت های خودسرانه روزنامه نگاران، فعالان حقوق بشر و همچنین اقلیت های قومی و مذهبی از موارد نگرانی استرالیاست. او خواستار آزادی همه زندانیان سیاسی شد. مجازات های غیرانسانی از جمله شلاق زدن و  قطع اعضا همچنین از مواردی بود که از دولت ایران خواست به آن خاتمه بدهد.

سپس نماینده نروژ از گزارش شهید تشکر کرد. او گفت که وضعیت حقوق بشر در ایران نگرانی عمیق دولت نروژ را به همراه داشته است. موضوع اعدام و همچنین دادگاه های غیرعادلانه از جمله مواردی بود که او نسبت به آنها اشاره کرد. او گفت متاسفیم که هیچ تغییر و بهبود جدی در حوزه آزادی های بیان و انجمن هابه وجود نیامده است. نقض حقوق اقلیت های مذهبی و قومی از جمله موارد نگرانی نروژ اعلام شد.

نماینده سوریه در ادامه گفت که موضع سوریه این است که نباید اعضای سازمان ملل مورد حمله قرار بگیرند. او گفت که هیات او گزارش را مطالعه کرده است و متاسفانه خیلی از دستاوردهای ایران را نادیده گرفته و همچنین پیشنهادات ایران را هم نادیده گرفته است. او گزارش را طرفدارانه خواند. او گفت که از گزارشگر ویژه می خواهیم که به جای یک پاراگراف توضیح دهد که تاثیر تحریم ها در زندگی مردم چه بوده است؟ او گفت که دستور کار ویژه کشوری، به شورا صدمه می زند و از شورا خواست که به دستورکار آقای شهید پایان دهد.

نماینده بلژیک گفت که از بیانیه اتحادیه اروپا به صورت کامل حمایت می کند. او گفت که این کشور نگران جدی وضع نقض حقوق بشر در ایران است. بازداشت های خودسرانه به خاطر ارائه نظر افراد که شامل روزنامه نگاران فعالان حقوق بشر، فعالان اقلیت های قومی و مذهبی است به گفته او خیلی گویای وضعیت است. او خواستار آزادی افرادی شد که به صورت مسالمت آمیز از حقوق خود استفاده کرده اند. او نسبت به اینکه از سال ۲۰۰۵ ایران اجازه حضور گزارشگران ویژه سازمان ملل را نداده است گلایه کرد.

نماینده نیوزیلند از گزارش احمدشهید حمایت کرد و گفت که این کشور خیلی از اینکه خیلی از وضعیت بهتر نشده و بلکه بدتر شده، ناامید شده است. موضوع اعدام از جمله محورهای عمده مورد اشاره او بود و گفت که از زمان آقای روحانی تعداد اعدام ها بیشتر شده است. نماینده این کشور از دولت ایران خواست با مکانیسم های حقوق بشر سازمان ملل همکاری کند.

نماینده سریلانکا با اشاره به قول های آقای روحانی به حضور یکی از زنان در مقام معاونت ریاست جمهوری و به برخی از دستاوردهای ایران در حوزه زنان اشاره کرد. او گفت که گزارش دوره ای کشورها مکان خوبی برای بررسی وضعیت حقوق بشر کشورهاست.

نماینده کانادا گفت که این کشور به صورت عمیقی نسبت به رفتار دولت ایران نسبت به شهروندان خودش نگران است. او اشاره به حرف های جواد لاریجانی که گفته بود اعدام های ایران «خدمتی به انسانیت» است را نگران کننده خواند. او از گزارش احمدشهید تشکر کرد و گفت از وسعت نقض حقوق بشر شوکه هستند. او از ایران خواست که با همه مکانیسم های حقوق بشری سازمان ملل همکاری کند.

نماینده زیمباوه گفت که از دستور کارهای خاص کشوری حمایت نمی کند چرا که سیاسی است و توسط برخی کشورها مورد سوء استفاده قرار می گیرد. او گفت که مکانیسم یو.پی.ار بهترین روش برای بهبود وضعیت حقوق بشر کشورهاست.

نماینده ونزوئلا بعد از او گفت که کاملا با نماینده ایران هم عقیده هستند. او گفت که تحمیل دستور کار خاص کشوری را که کار کشورهای امپریالیستی را محکوم می کند. وی گفت چنین دستور کاری فریبکاری برای رسیدن به حقوق بشر است. او همچنین ادعا کرد که ایران بی مهابا خواستار همکاری با مکانیسم های سازمان ملل بوده است و به توصیه های گزارش یو.پی.ار عمل کرده است. او در ادامه همچنان به دستور کار آقای شهید حمله کرد.

نماینده فرانسه گفت از گزارش اتحادیه اروپا حمایت می کند و نگران وضعیت حقوق بشر در ایران و ادامه نقض حقوق بشر است و از ایران خواست که با گزارشگر ویژه همکاری کند. او گفت آقای گزارشگر گزارش شما موجب نگرانی جدی ما است. مجازات سرسام آور اعدام و استفاده از اعدام در ملاء عام، نبودن دادرسی عادلانه و استفاده از مجازات اعدام برای طیف گسترده ای از جرائم از جمله مواردی بود که او مطرح کرد. مساله فقدان آزادی بیان و تهدید آزادی های انجمنی و همچنین فقدان آزادی اقلیت های مذهبی مانند بهاییان، از جمله موارد دیگری بود که توسط نماینده فرانسه مطرح شد.

نماینده چین گفت که دولت چین از تلاش های دولت تشکر می کند و می داند که دولت ایران با چالش های مختلفی مواجه است. او خواستار همکاری سازنده با ایران با توجه به ملاحظات فرهنگی کشور شد.

نماینده کشور ایرلند پس از آن گزارش آقای شهید را مورد تقدیر قرار دارد. او گفت که نگران هستند که منشور حقوق شهروندی که توسط آقای روحانی ارائه شده است، قانون جدیدی نیست و این قانون همچنان قوانینی دارد که حقوق زنان و اقلیت های مذهبی مانند بهایی ها را نادیده می گیرد و همچنان از اعدام نوجوانان جلوگیری نمی کند. او نسبت به استفاده سرسام آور از اعدام ابراز نگرانی کرد. موضوع اقلیت های مذهبی و قومی از جمله محور نگرانی های این کشور بود. او پرسید که چطور جامعه بین المللی می تواند به ایران کمک کند که به تعهدات بین المللی خودش عمل کند.

نماینده کشور ویتنام گفت هیات او گزارش را خوانده است و گفت که تحولات مثبت به وجود آمده توسط دولت ایران را خوش‌امد می‌گوید. او گفت که امیدوار است که دولت به تلاش های خودش ادامه بدهد و تحولات مثبتی رخ بدهد. او ایران را مورد تقدیر قرار داد که به تعهدات بین المللی خودش عمل می کند.

نماینده کشور مالدیو گفت که نسبت به همکاری ایران با سیستم سازمان ملل تشویق شده است و خواست این همکاری ها بیشتر شده است. او نسبت به اینکه رییس جمهور ایران نسبت به موضوع حقوق بشر علاقه نشان داده و جزو دستور کارش است ابراز علاقه کرد. اگر چه نماینده مالدیو نسبت به بازداشت های خودسرانه، محدودیت های آزادی بیان، اعدام های سرسام آور ابراز نگرانی کرد. او گفت که شورا باید به گزینه های جایگزین حمایت کند.

نماینده روسیه سفید گفت که حقوق بشر در چشم انداز جهانی باید بخشی از یک دیالوگ غیرسیاسی و سازنده باشد که بر مبنای احترام و دخالت نکردن در مسائل داخلی باشد. او گفت که در پنج سال گذشته مکانیسم یو.پی.ار خیلی سازنده برای حل مسائل موجود کنونی بوده است. او مکانیسم ویژه کشوری را جهت دار، سیاسی  خواند. او ادعا کرد که این کشورها از گزارش های گزارشگر برای توجیه کردن تحریم ها استفاده کرده اند.

نماینده پاکستان هم از قدم های دولت ایران برای حفاظت حقوق بشر تقدیر کرد وازنحوه انتخابات ریاست جمهوری و همچنین لایحه حقوق شهروندی که پیش نویس آن توسط دولت ایران مطرح شده تشکر کرد. او گفت که این کشور مخالف مکانیسم ویژه کشوری است و از مکانیسم گزارش یو.پی.ار حمایت کرد. او همچنین گفت که بهترین راه همکاری گفت وگو در مورد حقوق بشر به صورتی غیر سیاسی است.

نماینده مقدونیه نیز گزارش احمدشهید را مورد تقدیر قرار داد و نسبت به برخی از موارد نقض حقوق بشر از جمله اعدام و همچنین نبودن دادگاه ها و دادرسی های عادلانه ابراز نگرانی کرد. حقوق اقلیت ها و نقض آن توسط ایران، استفاده از شکنجه، تبعیض اقلیت ها، سرکوب و بازداشت های خودسرانه از جمله دیگر مواردی بودند که نماینده مقدونیه مطرح کرد. او گفت که از دولت ایران می خواهد که اجازه بدهد که احمد شهید به ایران سفر کند.

نماینده انگلیس گفت که به صورت کامل از گزارش احمد شهید حمایت می کند و از او به خاطر گزارشش تشکر کرد. او گفت که از نقش گزارشگر ویژه حمایت می کند. او گفت که گزارش او با جزییات و دقیق است. وی همچنین گفت که از این که ایران با سازمان ملل همکاری نمی کند و اجازه نمی دهد که دکتر شهید به ایران برود ناامید هستند. به علاوه او از اینکه لحن ایران تغییر کرده ولی وضعیت حقوق بشر تغییر نکرده ابراز نگرانی کرد. موضوع اعدام برای جرائمی که از نظر قوانین بین المللی به عنوان «جرائم خیلی جدی» شناخته نمی شود ابراز نگرانی کرد. نماینده انگلیس هم به پیش نویس قانون حقوق شهروندی ارائه شده توسط آقای روحانی اشاره کرد که در آن حقوق اقلیت های مدنی نادیده گرفته شده است. او همچنین گفت که اعدام اقلیت های مذهبی مانند بهایی‌ها و اقلیت های دیگر ابراز نگرانی کرد.

ایتالیا هم از بیانیه اتحادیه اروپا حمایت کرد و از احمد شهید تشکر کرد. او از دولت ایران خواست که با دستور کار آای شهید همکاری کند. نماینده ایتالیا گفت در حوزه بازداشت های خودسرانه، اعدام و آزادی بیان منتظر دیدن تغییرات محسوس است. او با قدررانی از تغییرات در قانون مجازات اسلامی، خواست که مشکلات جدی این قانون را برطرف کند.

نماینده سودان گفت که این کشور گزارش آقای شهید را خوانده است. او گفت که مطمئن هستیم که گفت وگو بهترین مکانیسم برای مقابله با چالش های حقوق بشری است. او گفت در مکانیسم های ویژه نگرانی های کشور نباید نادیده گرفته شود. وی همچنین خواست که گفت وگوی سازنده ای با ایران برای چالش هایی که در حوزه حقوق بشر وجود دارد انجام دهد و کمک های تکنیکی لازم را در این زمینه انجام بدهد.

نماینده آمریکا گفت که علیرغم تغییر دولت ایران تغییری در وضعیت ایران به وجود نیامده است. او گفت ایران دومین زندان بزرگ روزنامه نگاران در جهان است. او با اشاره به روزنامه آسمان و بهار و توقیف آنها و همچنین پارازیت انداختن روی ماهواره ها از محدودیت های آزادی بیان گفت. وضعیت اقلیت های مذهبی و قومی و همچنین اعدام چندین شهروند کرد و همچنین اعدام های دوفعال اهوازی در ماه ژانویه از جمله مواردی بود که به گفته وی مورد نگرانی آمریکاست. او خواستار آزادی سعید عابدینی شهروند ایرانی آمریکایی که به خاطر عقاید مذهبی اش در ایران است شد. او گفت مدافعان حقوق بشری، مانند عبدالفتاح سلطانی باید آزاد شوند. او از ایران خواست که اجازه بدهد که گزارشگر ویژه به ایران سفر کند و بتواند دستور کار خود دنبال کند.

نماینده کشور چک از گزارش آقای شهید حمایت کرد. او با قدردانی از دولت ایران برای همکاری با جامعه بین المللی گفت که کلمات باید تبدیل به عمل شود و بنابراین اجازه بدهد که احمدشهید به ایران سفر کند. او خواستار آزادی زندانیان سیاسی شود. حضور روزنامه نگاران، مدافعان حقوق بشر، فعالان دانشجویی و وکلا و همچنین بازداشت های خودسرانه افرادی که به صورت مسالمت آمیز به فعالیت می پردازند از جمله موضوعات مورد نگرانی چک بود. او خواستار آزادی همه زندانیان سیاسی شد.

نماینده کوبا در ادامه گفت که وجود گزارشگر ویژه نمونه واضح مکانیسم های تبعیض آمیز و دستورکارهای گزینشی است که برخلاف روحیه همکاری و گفت وگوی سازنده است. او گفت به دنبال انقلاب اسلامی این کشور هدف کشورهایی شده است که به دنبال تغییر رژیم است. او از تحولات مثبت ایران حمایت کرد.

فدراسیون روسیه کشور بعدی بود که از تحولات به وجود آمده توسط دولت ایران تشکر کرد. او خواستار یک گفت وگوی غیرسیاسی و سازنده با دولت ایران شد.

کره شمالی هم گفت که مکانیسم ویژه کشوری برخلاف روحیه همکاری است. او گفت که هر گونه تلاش برای دخالت در وضع داخلی برخلاف روحیه منشور سازمان ملل و استقلال کشورهاست. او گفت شورای حقوق بشر نباید مورد استفاده قرار بگیرد. از جمله دیگر کشورهایی که در خصوص گزارشگر ویژه به اظهار نظر پرداختند می تواند به کشور سوئیس، بوتسوانا و همچنین برمه اشاره کرد.

بیانیه سازمان های غیردولتی

بعد از آن سازمان های غیردولتی به خواندن بیانیه خود پرداختند. جامعه بین المللی بهایی اولین تشکل غیردولتی بود که درخصوص وضعیت حقوق بشر صحبت کرد. دایان علایی با اشاره به سخنان حسن روحانی در زمان انتخابات، به وضعیت بهاییان، از جمله بازداشت، خراب کردن خانه آنها و دیگر مشکلات انهاپرداخت. او گفت که ۷ رهبر بهایی به بیست سال زندان محکوم شده اند و این از مصادیق بازداشت خودسرانه است. وی از آقای شهید پرسید آیا توانسته اید درخصوص این موضوعات صحبت کنید؟ او با اشاره به مرگ شهروند بهایی عطاء الله رضوانی در بندرعباس از وجود مصونیت که باعث می شود چنین اقداماتی همچنان ادامه داشته باشد انتقاد کرد.

حسن نائب هاشم، نماینده سازمان غیردولتی سودویند به نمایندگی از شش سازمان حقوق بشری گفت که حملات شخصی به هیچ وجه باعث تغییر وضعیت حقوق بشر ایران نمی شود. او با توجه به بازداشت های خودسرانه روزنامه نگاران، فعالان حقوق بشر، وکلا و… گفت که بسیاری از این افراد از مشاوره حقوقی و دادگاه عادلانه محروم بوده اند. وی همچنین به موضوع اعدام ها اشاره کرد و گفت که دستور کار آقای شهید باید تمدید شود.

مرکز اروپایی برای قانون و عدالت، گفت که علیرغم تغییر زبان دولت جدید ایران تغییری در دولت حسن روحانی انجام نشده است و باید برای هر حرفی عملی وجود داشته باشد. این انجمن از زندانی بودن سعید عابدینی شهروند ایرانی امریکایی نوکیش مسیحی انتقاد کرد و با شرحی از زندگی او خواستار آزادی او شد. او خواستار آزادی رضا عابدینی در زمان تعطیلات نوروزی شد.

یکی از سازمان های غیردولتی همراه هیات دولتی ایران، به حمله به احمدشهید پرداخت و گفت که منابع مورد استفاده شده مجهول بوده اند. او با حمله به استفاده از مساله «محاربه» به عنوان «مبارزه با خدا» گفت که این مفهوم در گزارش آقای شهید به نادرستی تعبیر شده است.

دکتر گلشت پژوه از انجمن آسیب‌های اجتماعی، با انتقاد از گزارش احمد شهید، گفت که بسیاری از بیماران ایرانی به خاطر تحریم های غیرعادلانه ان خود را از دست داده اند و گفت این بخش گزارش سهم کوچکی در گزارش خود دارد. او گفت چرا آقای شهید در وب سایت خود پرسشنامه ای نگذاشته است که سازمان های غیردولتی و ایرانیان نسبت به وضعیت تبعات و مشکلات خود را در این وب سایت بیان کنند.

در ادامه چندین سازمان غیردولتی دیگر نیز نظرات خود را بیان کردند.

کمپین بین المللی حقوق بشر در  ایران